Op het moment van dit schrijven houdt het coronavirus ons al meer dan een jaar in zijn greep. En los van de zware aanval die het virus heeft gepleegd op onze gezondheid, is het er onrechtstreeks ook in geslaagd om ons ceremonieel leven te gijzelen. Denk maar aan communiefeesten, huwelijke, jubilea, geboortes, personeelsfeesten … Al onze vieringen worden maand na maand uitgesteld naar latere data en het is nog maar de vraag of ze dan wél zullen kunnen plaatsvinden. ‘Al onze vieringen’, op één na … de uitvaartplechtigheid. Daar gaat het leven, of beter gezegd de dood, gewoon door.
Originele begrafenis tijdens corona?
Met maximaal 15 aanwezigen op anderhalve meter afstand, inclusief de uitvaartmedewerkers, géén knuffels, tenzij met onze eigen bubbel, en een dienst van maximaal 45 minuten kunnen we in zekere zin spreken van een originele begrafenis of alternatieve uitvaart. We stellen ons echter andere dingen voor bij de woorden ‘origineel’ en ‘alternatief’. Hoe kunnen we ondanks corona dan toch goed afscheid nemen?
Kantelmoment, rouwproces en emotie
De uitvaart is een belangrijk ritueel om in de eerste plaats iedereen de kans te geven om afscheid te nemen. Volgens Eva Germeys, zaakvoerster van Woorden Van Eva en al jaren experte in het uitwerken van warme, unieke vieringen, heeft de organisatie van ene mooie plechtigheid ook te maken met drie andere belangrijke factoren: het kantelmoment, het rouwproces en de emotie.
“In eerste instantie is een afscheidsviering een kantelmoment tussen de hectische periode net na het overlijden én de rest van je leven zonder hem of haar. Net na een overlijden moet er namelijk heel veel geregeld worden, komt er heel veel op de nabestaanden af en zitten mensen vaak in een roes verdoofd door verdriet. En dan komt die afscheidsviering en kantel je naar de rest van je leven. Het is heel belangrijk dat daarbij voldoende wordt stilgestaan en dat dat een mooi moment is, zodat het rouwproces kan doorlopen,” aldus Eva.
“Een rouwproces stopt nooit en verdriet blijft voor altijd, maar verandert wel doorheen de tijd. Net daarom is een mooi afscheidsmoment zo belangrijk. Het beperkt het risico op verdriet dat blijft vastzitten en een verdoofd gevoel dat blijft hangen.” Tot slot komen ook heel wat emoties bij een afscheid kijken. Eva voegt toe: “Het is heel belangrijk dat die emoties worden toegelaten en dat de nabestaanden die kunnen uiten. En dat kan alleen wanneer de persoon zich veilig en geborgen voelt. Een warme, persoonlijke uitvaart kan dit proces bevorderen.”
Alternatieve (her)uitvaart voor een origineel afscheid
De huidige omstandigheden boden helaas velen niet de kans om in schoonheid afscheid te nemen van een dierbare. Hoewel technologie zoals live streaming of online begroeting steeds meer ingeburgerd raken, blijft een afscheid tijdens de coronacrisis toch een stuk afstandelijker. “Net dat fysieke contact en die nabijheid is zó belangrijk”, benadrukt rouwdeskundige Manu Keirse van de KU Leuven. “Mensen hebben tijdens het rouwen juist nood aan die knuffel, het vasthouden van die hand, een arm om zich heen. Het is daarom belangrijk om een ‘echte’ uitvaart in te halen als het nu niet kon. Of dat nu over enkele dagen of pas een paar maanden later is, dat schaadt het rouwproces niet. Als je het maar inhaalt.”(*)
Ook Eva Germeys is ervan overtuigd dat na corona heel wat herdenkingsplechtigheden zullen worden ingehaald voor de overledenen van het afgelopen jaar. Zo kunnen ook de bredere familie- en vriendenkring persoonlijk afscheid nemen.
Uitvaart of herdenking 2.0?
Een herdenkingsplechtigheid biedt het voordeel dat het gemakkelijker is om een alternatief afscheid te voorzien, aangezien de protocollaire verplichtingen reeds werden waargenomen. Nog een voordeel is dat we de tijd krijgen om iets persoonlijks en op maat te organiseren. Net na een overlijden zijn we immers overstelpt met verdriet en krijgen we slechts enkele dagen de tijd om alles te organiseren, samen met de begrafenisondernemer. Bij een herdenking kan hiervoor worden samengewerkt met een evenementenplanner of kan je de volledige organisatie zelf in handen nemen.
Laat je alvast inspireren door deze mogelijkheden: een proseccobar met muziek in plaats van een klassieke koffietafel, een gratis vat in het vertrouwde café van je dierbare, een groepswandeling naar de in de natuur geplaatste waterurne, waar een afscheidsspreker een pakkende en persoonlijke tekst voordraagt, waarna een doedelzakspeler een ode over de velden laat weergalmen, … The sky is the limit, letterlijk.
De conclusie? Net als in heel wat andere sectoren stellen we vast dat het coronavirus ook in de uitvaartsector een heilig huisje in vraag heeft gesteld. Krijgen we straks een nieuwe trend, waarbij de uitvaart zal bestaan uit een officieel gedeelte en een feestelijkere, alternatieve herdenking op een later tijdstip? In de wegwijzer van de YODT app vind je alle mogelijkheden en inspiratie die je daarvoor nodig hebt.
(*) RTL Nieuws. (10 april 2020). Niet knuffelen met stervende, niet naar begrafenis: hoe rouw je in tijden van corona? Artikel.